OR binnen een stichting of BV of binnen de gemeente?
Een casus uit de praktijk: op welk niveau richt je als bedrijf de OR in? De vraag komt van Rijnvicus, onderdeel van de gemeente Alphen aan den Rijn. Daar zijn doelgroepmedewerkers evenals een beperkt deel van de staf en begeleiding in dienst van een BV van de gemeente. Het overige ambtelijk personeel is in dienst van de gemeente, maar werkt in de praktijk voor Rijnvicus. De bestuurder vroeg zich af: Is het dan niet logisch om de OR in te richten op het niveau van de BV, dus alleen voor de medewerkers in dienst van de BV?
Deze vraag speelt met name als een werkbedrijf onderdeel wordt van een (centrum)gemeente en die gemeente een stichting of BV gebruikt om de doelgroepmedewerkers in te plaatsen. De werkgever stelt zich dan veelal op het standpunt dat OR (of onderdeelcommissie) op het niveau van de rechtspersoon, dus stichting of BV, moet worden ingericht. Dan gaat het dus om een doelgroep-OR of -OC. Dat lijkt een logische redenering, maar is dat het ook?
Het begrip onderneming volgens de WOR
Volgens de WOR is een onderneming te zien als een ‘als zelfstandige eenheid optredend organisatorisch verband’, waar ‘krachtens een arbeidsovereenkomst (…) arbeid wordt verricht’. Dat gaat dus verder dan een rechtspersoon, zoals een stichting of BV. Sterker nog: de WOR gebruikt voor die rechtspersoon het begrip ‘ondernemer’ (WOR art. 1, eerste lid sub d). Rijnvicus is als onderneming dus breder dan alleen (de medewerkers van) de BV: het omvat ook alle medewerkers die in de regel onder de vlag van Rijnvicus hun werkzaamheden verrichten.
In veel andere wetgeving worden de begrippen ‘onderneming’ en ‘rechtspersoon’ (dus stichting of BV) voor hetzelfde gebruikt. De WOR is hier dus afwijkend door aan de rechtspersoon het begrip ‘ondernemer’ te koppelen.
Onderneming en ondernemingsraad
Als er sprake is van een onderneming (met 50 medewerkers of meer) kan daarvoor een ondernemingsraad worden ingesteld. In het geval van Rijnvicus zou de OR voor Rijnvicus dan gekozen worden uit en voor alle medewerkers vanuit de gemeente die daar in de regel hun werkzaamheden verrichten, in dienst bij BV of gemeente.
Is een onderdeel een onderneming?
Een onderdeel van een gemeente, zoals Rijnvicus, wordt gezien als onderneming volgens de WOR als dat onderdeel zelfstandig naar buiten treedt. Indicatoren zijn bijvoorbeeld: het onderdeel werkt onder een eigen naam, heeft een eigen logo, een eigen directeur, een eigen vestiging, een eigen soort dienstverlening en eigen klanten.
Maar het onderdeel is daarbij ook intern (enigszins) zelfstandig. Indicatoren daarvoor zijn bijvoorbeeld: het onderdeel heeft een eigen financiële rapportage, een aparte positie in de rapportage van de gemeente, is verantwoordelijk voor eigen bedrijfsvoering en de winsten en verliezen daarin en heeft zelfstandig personeel in dienst kunnen nemen. Duidelijk zal zijn dat hoe meer indicatoren van toepassing zijn, hoe meer een onderdeel als onderneming gezien kan worden en er dus een OR voor ingesteld kan worden.
Beoordeling van de situatie van Rijnvicus
De OR van Rijnvicus dacht op basis van bovenstaande indicatoren een OR te zijn voor Rijnvicus als geheel en niet alleen voor de BV. In overleg met de bestuurder is advocaat Els Huisman gevraagd een beoordeling te doen van de specifieke situatie van de gemeente Alphen en Rijnvicus daarin. Haar oordeel is dat de OR ingesteld kan worden voor Rijnvicus als geheel, voor en uit alle medewerkers die daar in de regel hun werk hebben, dus ook alle ambtenaren. Dat is de situatie die bij Rijnvicus overigens ook nu van toepassing is. Er is dus geen (juridische) reden om de inrichting van de OR te wijzigen.
Hoe zit het met jouw bedrijf?
Wordt jouw werkbedrijf ondergebracht bij een gemeente en komt daar een stichting of BV in waar bepaalde medewerkers hun arbeidsovereenkomst hebben? Dan kan het raadzaam zijn na te gaan wat nu de onderneming is. Het kan zijn dat, net als bij Rijnvicus, het brede verband de onderneming vormt en niet alleen die rechtspersoon. Als dat zo is, kan misschien voor dat brede gedeelte een eigen OR worden ingesteld, als daarmee tenminste ‘een goede toepassing van de WOR’ ontstaat.
Meer informatie
Ondernemingsraad Rijnvicus
E: OR@swaholland.nl
MZSW, Arjan van der Borst
M: 06 20 54 23 58
MZSW, Isaäk Mol
M: 06 14 33 88 90