Gaat SOWECO het redden?

Een gezond SW-bedrijf in Almelo viert zijn 50^e verjaardag. Een week later wordt bekend dat de zes gemeenten die eigenaar zijn van het bedrijf, het willen ontmantelen. Dat was de situatie bij SOWECO in mei 2019. Wat heeft de OR gedaan en hoe staat het er nu voor?

Signalen

‘Het was een klap in het gezicht’, zegt HR-adviseur en OR-lid Miriam Doeschot. ‘Medewerkers lazen in de krant dat de gemeenten de stekker uit het bedrijf wilden trekken.’ De OR kreeg in de weken daarvoor wel signalen dat er iets aan de hand was. De gemeenten maakten ineens andere afspraken. De directeur kon niet zeggen wat er speelde, want hij was gehouden aan een embargo. Het Dagelijks Bestuur (DB), de groep wethouders van de zes gemeenten, wilde niets zeggen. En toen stond het nieuws in de krant.

Beschut werk

Bij SOWECO werken 1150 SW-medewerkers, ongeveer 800 mensen die deelnemer zijn volgens de Participatiewet – participanten – en 70 stafmedewerkers en leidinggevenden. Het bedrijf draait goed; vorig jaar maakte het € 2,3 miljoen winst. Toch willen de zes gemeenten de samenwerking beëindigen. Dat was de uitkomst van het onderzoek dat bureau IROKO op verzoek van het DB had gedaan. Het bureau bekeek hoe de gemeenten invulling zouden kunnen geven aan hun wettelijke taken. Uit dit onderzoek kwam maar één voorkeursscenario naar voren, namelijk dat de gemeenten alleen beschut werk als wettelijke taak zouden uitvoeren en de rest niet. De gemeenschappelijke regeling, de samenwerking van de zes gemeenten, zou dan worden opgeheven. Dat betekent de ontmanteling van het bedrijf.

Lokale politiek

Na de onheilstijding kwam de OR meteen in actie. Doeschot: ‘We hebben onze achterban geïnformeerd en de lokale politiek op veel manieren beïnvloed: we hebben gesprekken gehad met de verschillende fracties van de gemeenten, we hebben ingesproken tijdens commissie- en raadsvergaderingen, we waren bij politiek beraden aanwezig en we hebben met collega’s al verschillende keren actiegevoerd bij de gemeentehuizen. Het resultaat is dat de gemeenteraden heel kritisch volgen wat er bij ons gebeurt en steeds meer vragen stellen. Het staat op de kaart, het is onderwerp van gesprek.’ Ook heeft de OR goed contact met CNV en FNV, waar veel medewerkers lid van zijn. De FNV startte onlangs twee petities: ‘Stop ontmanteling SOWECO’ en ‘Beslis niet over ons, maar met ons’. Op donderdag 12 september voerden medewerkers actie in Den Haag en spraken ze Kamerleden.

Vragen

De stemming in het bedrijf is bedrukt. Doeschot: ‘Vanuit de staf en de leiding proberen we het in zo goed mogelijke banen te leiden, zodat medewerkers er zo min mogelijk mee belast worden. Maar als er in de media iets over SOWECO verschijnt, wordt er meteen over gepraat. We krijgen veel vragen: Hoe gaat het dan met mijn werkplek? En hoe gaat het met mijn collega’s? Krijg ik nog dezelfde begeleiding? Medewerkers zijn onrustig en soms verdrietig.’ Toch ziet Doeschot in het bedrijf juist nu heel veel betrokkenheid en verbinding. ‘Ons motto is: ‘SOWECO verbindt’.’

Formeel en informeel

De samenwerking met directie en Raad van Commissarissen is goed. Met het DB loopt het contact moeizamer. ‘We hebben als OR op allerlei manieren geprobeerd om in gesprek te raken met het DB. Het bestuur wil alleen informele gesprekken. Maar we willen afspraken maken over onze rol en positie en dat hoort niet thuis in informele gesprekken. Onze intentie is in ieder geval om in gesprek te blijven. Met het bestuur delen we namelijk een belang, net als met de directie: we willen zo veel mogelijk mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt aan het werk helpen en hun begeleiden in hun werk. De OR pleit ervoor dat niet alleen naar het voorkeursscenario gekeken wordt, maar dat ook alternatieven worden meegenomen in de besluitvorming’, zeg Doeschot.

Besluitvorming

Ondertussen kreeg IROKO in mei de vervolgopdracht om in kaart te brengen wat de gevolgen en effecten van het voorkeursscenario zijn en hoe het eruitziet voor de afzonderlijke gemeenten. Deze resultaten worden in oktober 2019 verwacht. In het eerste kwartaal van 2020 wordt besluitvorming verwacht over de toekomst van SOWECO.

Inclusieve arbeidsmarkt

Doeschot constateert tevreden dat ze het onderwerp van SOWECO ’s dreigende opheffing goed op de kaart hebben gezet. ‘We hebben er vanaf het begin bovenop gezeten, we hebben ingesproken en actiegevoerd.’ Ze voelt zich gesteund door uitspraken van de staatssecretaris en van Cedris. ‘De overheid wil een inclusieve arbeidsmarkt. Dat is nou precies waar SW-bedrijven goed in zijn. Met zo’n ambitie ga je deze bedrijven toch niet afbreken? De kennis en expertise laat je toch niet verloren gaan? Wij willen als OR samen met gemeenten, Raad van Commissarissen en directie een plan maken waarmee we de brede doelgroep naar werk helpen.’

De OR spant een procedure aan tegen het DB van SOWECO. Daarover verstuurde de OR op 18 september een persbericht.